گردش به راست نقطه عطف مهم در اتحادیه اروپا

360 میلیون شهروند واجد شرایط در 27 کشور اروپایی برای برگزیدن 720 نماینده خود در پارلمان اروپا طی روزهای ۶ تا ۹ ژوئن(17 تا 20 خرداد) پای صندوق‌های رای رفتند. همان طور که انتظار می‌رفت این انتخابات با پیروزی چشمگیر احزاب راست افراطی همراه بود. بسیاری از کارشناسان این پیروزی را یک نقطه عطف بسیار مهم در حیات سیاسی اتحادیه اروپا می‌دانند؛ فاجعه‌ای که تبعات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و امنیتی آن شاید در ماه‌های آینده بیشتر معلوم شود. راست‌های افراطی پس از چند دهه حاشیه‌نشینی در سیاست اتحادیه اروپا از حاشیه به متن سیاست اروپا کوچ کرده‌اند و همین مسئله نقطه عطف بودن انتخابات پارلمانی اروپا را بیش از پیش برجسته می‌کند.
 

 راست‌های افراطی را در اروپا با ملی‌گرایی اقتصادی، مهاجرستیزی، ضدیت با ناتو، ضدیت با اتحادیه اروپا، ضدیت با جهانی شدن‌، مخالفت با سیاست‌های سبز و مخالفت با سلطه آمریکا بر اروپا می‌شناسند و طبیعتاً حاکم شدن چنین دیدگاهی بر پارلمان اروپا می‌تواند به تغییر در سیاست‌های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی اروپا منجر شود. درباره چرایی اقبال مردم به راست‌های افراطی گمانه‌زنی‌های مختلفی وجود دارد‌، اما قاعده کلی همیشه این بوده است که این احزاب در شرایط بحرانی توانسته‌اند اقبال عمومی را به سمت خود جلب کنند. نظرسنجی‌ها درباره کشورهای بزرگ اتحادیه اروپا نشان می‌دهدکه اقتصاد، مهاجرت، تغییرات آب و هوائی و درگیری‌ها بین‌المللی، نگرانی اصلی رای‌دهندگان در انتخابات اخیر پارلمان اروپا تشکیل می‌داد و راست‌های افراطی با سوارشدن بر موج این نگرانی‌ها توانستند اقبال عمومی را به سمت خود جذب و دستاوردهای چشمگیری را کسب کنند.
 

 شاید مهم‌ترین تاثیر این گردش به راست در سیاست خارجی اتحادیه اروپا در قبال جنگ اوکراین مشهود باشد. این احزاب با تسلیح اوکراین و تحریم‌های اتحادیه اروپا بر ضد روسیه مخالف هستند و قدرت گیری آنها می‌تواند موضع حمایتی اروپا از جنگ اوکراین مقابل روسیه را تضعیف کند‌، هر چند گفته می‌شود در درون این احزاب نیز درباره جنگ اوکراین اختلاف نظر وجود دارد و تاثیرگذاری آنها بر سیاست حمایتی اروپا از اوکراین منوط به این است که بین خود اختلافات را کنار گذاشته و سیاست واحدی را در این زمینه در پیش بگیرند. اما در سیاست داخلی کشورهای اروپایی نیز پیروزی راست‌ها تبعات ویرانگری را به دنبال داشته است. در بلژیک نخست‌وزیر پس از شکست سنگین حزبش مجبور به استعفا شده است و در فرانسه‌، ماکرون پارلمان را منحل و دستور برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی را صادر کرده است رئیس‌جمهور فرانسه امیدوار است نگرانی مردم فرانسه از قدرت گیری راست‌ها منجر به این شود که مردم این کشور دوباره به حزب میانه‌رو وی رای دهند.
در فرانسه حتی گفته می‌شود که ماکرون به فکر استعفا افتاده است و با نزدیکان خود درباره خروج از قدرت در صورت پیروزی راست‌ها در انتخابات زودهنگام آتی سخن به میان آورده است‌، هر چند که خود وی این موضوع را تکذیب می‌کند. به باور رسانه‌های غربی با توجه به دو مرحله‌ای بودن انتخابات فرانسه، این یک قمار بزرگ برای ماکرون خواهد بود با توجه به عمق خشم عمومی در فرانسه این خطر جدی وجود دارد که با این انتخابات که سه روز بعد از انتخابات انگلیس در چهار ژوئیه (۱۴ تیر) برگزار می‌شود در فرانسه دولتی روی کار آید که راست افراطی و اروپا‌ستیز است و این تغییر، ماکرون را در صورت عدم استعفا با چالش‌های گسترده‌ای در سیاست داخلی و خارجی این کشور روبه رو خواهد کرد. در صورتی که راست‌های افراطی بتوانند در انتخابات زودهنگام پارلمانی فرانسه از نفرت عمومی از ماکرون استفاده کرده و اکثریت را به دست بیاورند برای اولین بار پس از جنگ جهانی دوم خواهد بود که آنها رهبری فرانسه را به دست می‌گیرند. ماکرون که سه سال از دومین و آخرین دوره ریاست جمهوری‌اش باقی مانده است، پس از این باید یا استعفا کند- مسئله‌ای که گفته است تن به آن نخواهد داد- یا راهی برای همکاری با نخست‌وزیری از حزبی بیابد که عمیقاً با بیشتر سیاست‌های وی مخالف است.
 

تشدید فضای دوقطبی در پارلمان اروپا از دیگر نتایج پیروزی راست‌ها در انتخابات پارلمانی اخیر خواهد بود. اولین جلسه پارلمان جدید در اواسط جولای (تیرماه) در استراسبورگ فرانسه برگزار می‌شود و با توجه به این که احزاب محافظه‌کار طرفدار اتحادیه اروپا نیز ائتلاف قدرتمندی را در پارلمان آینده تشکیل می‌دهند تقابل آنها با راست‌های افراطی می‌تواند به تشدید فضای دوقطبی در پارلمان اروپا دامن بزند. ناظران سیاسی می‌گویند که با ورود راست‌ها و چپ‌های میانه به پارلمان اروپا تلاش‌ها برای اجرای قوانین جدید اتحادیه اروپا و همچنین یکپارچگی بیشتر میان اعضا‌، پیچیده‌تر و دشوارتر از قبل خواهد شد. 
 

به نوشته رسانه آمریکایی « سی ان بی‌سی» تغییر و تحولات جدید در پارلمان اروپا و فضای دو قطبی شکل گرفته در چند موضوع کلیدی مثل مهاجرت، انرژی‌های سبز، اوکراین‌، مسائل دفاعی، راهبردهای صنعتی و گسترش اتحادیه می‌تواند بر سیاست اتحادیه اروپا تاثیر بگذارد. برخی از احزاب راست افراطی و چپ افراطی اروپا روابط نزدیکی با روسیه و چین دارند که بالقوه می‌تواند مانع از اختصاص هزینه‌های دفاعی بیشتر شود. اما [آنها] در عین حال با نفوذ آمریکا در اروپا نیز مخالف هستند، که این امر می‌تواند آنها را وادار به حمایت از معماری دفاعی متمرکزتر در اروپا کند.».
 

 شاید برای ارزیابی دقیق نتایج انتخابات پارلمانی اروپا بر سیاست‌های مشترک اتحادیه اروپا در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و اجتماعی کمی زود باشد اما قدر مسلّم این است که راست‌های افراطی برای اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم از حاشیه به متن سیاست در اروپا کوچ کرده‌اند و همین مسئله تحلیل کارشناسانی که انتخابات اخیر را «نقطه عطف» یا «زلزله سهمگین» می‌نامند به واقعیت نزدیک‌تر می‌کند. با اطمینان بیشتری می‌توان گفت که اتحادیه اروپایی طی ماه‌ها و سال‌های آینده در صورتی که نتواند راست‌های افراطی را مهار کرده و اقبال عمومی به آنها را کنترل کند وارد دوره‌ای از بی‌ثباتی شدید خواهد شد و رؤیای مشترک اروپایی بیش از پیش رنگ خواهد باخت.

سید محمد امین‌آبادی