معادله جدید منطقه، کرنش آمریکا برابر قدرت ایران

هفتم اکتبر ۲۰۲۳ و ۱۳ آوریل ۲۰۲۴ به عنوان نقاط عطف موازنه قدرت جدید خاورمیانه ثبت شد و افسانه برتری نظامی و شکست ناپذیری ارتش اسرائیل برای همیشه از بین رفت. کشتار غزه که به جان باختن تعداد زیادی از فلسطینیان و ویرانی بزرگی منجر شده است، عملاً بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل را در جامعه بین المللی منزوی کرد و تنها ایالات متحده و چند قدرت غربی دیگر پوشش دیپلماتیک برای حملات نظامی وی فراهم می‌کنند.

پایبندی ایران به قوانین بین المللی جنگ
زمانی که اسرائیلی‌ها اول آوریل به کنسولگری ایران در دمشق حمله کردند و به شهادت سرداران ارشد سپاه پاسداران ایران منجر شد، کشورهای غربی با خودداری از محکوم کردن نقض آشکار قوانین بین‌المللی، ارجاع اقدام تروریستی را به شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز مختل کردند.

بسیاری از عناصر سیاسی در تهران خواستار پاسخ به این جنایت وحشتناک شدند و نماینده ایران در سازمان ملل متحد به صراحت اعلام کرد، در صورت اتخاذ تصمیم صریح شورای امنیت سازمان ملل متحد برای محکومیت حمله، مقام های ایرانی آمادگی استفاده از زور دارند.

در همین راستا ۱۳ آوریل ایران بیش از ۳۰۰ پهپاد و موشک را به سمت تأسیسات نظامی اسرائیل شلیک کرد. این نخستین بار در تاریخ بود ایرانی‌ها به طور مستقیم از خاک خود به اسرائیل حمله می‌کردند. در واقع، حمله ایران آغاز رویکرد جدید سیاست خارجی تهران بود که پیش تر با مفهوم «صبر راهبردی» تعریف و از حملات مستقیم علیه اسرائیل و ایالات متحده خودداری می‌کرد.

ایران تنها بخش کوچکی از زرادخانه موشکی خود را استفاده کرد و هشدار داد آماده استفاده از موشک‌های کروز و مافوق صوت جدید در صورت حمله مجدد اسرائیل است. باید توجه کرد، در حملات ۱۳ آوریل تنها اهداف نظامی مورد شلیک قرار گرفتند تا از جان باختن غیرنظامیان جلوگیری شود.

در مقابل، تل آویو ادعا کرد تقریباً ۹۹ درصد پهپادها و موشک‌های ایرانی به وسیله سامانه پدافند هوایی گنبد آهنین و همچنین سامانه‌های ضدهوایی آمریکا، بریتانیا و فرانسه رهگیری شدند.

استاندارد دوگانه غرب
جالب اینکه پس از تردید در محکوم کردن حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق، قدرت‌های غربی به سرعت از حمله ایران به اسرائیل با شدیدترین الفاظ انتقاد کردند. نماینده روسیه در سازمان ملل متحد این گونه اقدامات را نمایش نفاق و استانداردهای دوگانه خواند و تأکید کرد، اگر این حمله به نمایندگی‌های دیپلماتیک هر کشور غربی انجام می‌شد، هیاهو و موج اعتراضات بی‌سابقه ای شکل می گرفت.

حتی رسانه‌های ایالات متحده عنوان کردند، اسرائیل از اوایل دسامبر تا اواخر مارس حدود ۱۲ فرمانده و مشاور سپاه پاسداران ایران را به قتل رساند که اوج آن، حمله به نمایندگی دیپلماتیک ایران در دمشق بود. رهبر عالی ایران نیز اعلام کرد، «حمله به کنسولگری دمشق به منزله حمله به خاک کشورمان است».

در این راستا، ایرانی‌ها به آمریکا و بسیاری از کشورهای منطقه هشدار دادند پاسخ اقدام تل آویو را به صورت محدود و متناسب خواهند داد. حمله به اهداف نظامی در ۱۳ آوریل دلیل روشن از توانایی ایران برای حمله مستقیم بی‌سابقه به خاک اسرائیل بود. جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به سرعت اعلام کرد، واشنگتن وارد جنگ با ایران نخواهد شد و از اقدام نظامی تل آویو در پاسخ به حمله ایران حمایت نخواهد کرد.

روسیه و چین و همچنین بسیاری از کشورهای دیگر در جنوب جهانی خواستار خویشتن‌داری برای جلوگیری از تبدیل درگیری به جنگ منطقه‌ای شدند. در اسرائیل، جنگ طلبان خواستار حمله تلافی جویانه فوری علیه ایران شدند. واشنگتن پست ادعا کرد، اسرائیل از تمام حقوق برخوردار است که دستور حمله هوایی علیه ایران بدهد، اما از نظر راهبردی غیرعاقلانه خواهد بود.

این گزارش افزود: ایران کشوری با ۸۸.۵ میلیون نفر جمعیت است، اما اسرائیل تنها ۹.۵ میلیون نفر جمعیت دارد. ایران بیش از ۵۰۰ هزار پرسنل نظامی فعال، صنعت تسلیحات پیشرفته و شبکه وسیعی از گروه‌های طرفدار قدرتمند در سراسر منطقه دارد. بنابراین، اسرائیل می‌تواند به ایران آسیب برساند، اما نمی تواند آن را شکست دهد.

مکس بوت، مقاله نویس همسو با دولت ایالات متحده عنوان کرد، دولت بایدن به درستی تمایلی به درگیر شدن در جنگ با جمهوری اسلامی ندارد، زیرا این موضوع احتمالاً به افزایش قیمت نفت و رکود اقتصادی جهانی منجر می‌شود. بایدن از نتانیاهو خواست خویشتن داری کند؛ اما پرسش اصلی این است، آیا نتانیاهو به حرفش گوش خواهد داد یا خیر؟

قدرت‌یابی ایران
در مجموع آنچه در خاورمیانه رخ می‌دهد، نشانه تضعیف جدی موضع آمریکاست. باید توجه کرد، واشنگتن از اینکه اسرائیلی‌ها در زمینه حمله به کنسولگری ایران در دمشق به آنها اطلاع نداده‌اند، ناراضی است.

واشنگتن با شکست در جلوگیری از کشتار فلسطینیان در غزه قادر نیست حتی نزدیکترین متحد خود را از اقدام بی‌پروا بازدارد. کشورهای منطقه همه این موارد را از نزدیک رصد می کنند و نتیجه‌های مناسب می‌‌گیرند. به گفته مدیرمسئول روزنامه سعودی الشرق الاوسط، رویدادهای اخیر قدرت نرم ایران را در جهان اسلام به طرز محسوسی افزایش داده است.

بنابراین، مهم نیست وضعیت خاورمیانه در آینده نزدیک به کدام سمت و سو می‌رود، اما روند کاهش نفوذ آمریکا و اهمیت فزاینده ایران کاملاً آشکار شده است.