جریان‌شناسی اندیشه معاصر مسلمین

چکیده مقاله:
فهم دقیق اندیشه‌ها هنگامی میسر است که در قالب جریان‌شناسی مورد توجه قرار گیرند. مسئلۀ این پژوهش، تیپ‌بندی اندیشۀ معاصر مسلمین است که از طریق ترکیب گونه‌شناسی‌های موجود و با روش تحلیلی- انتقادی صورت گرفته است. طبقه‌بندی اندیشۀ معاصر در چهار دستۀ: سنتی، ایزوله، فعال و مدرن آشکار و پنهان از ظرفیت‌های قابل توجهی برخوردار است. جریان‌های سنتی فقه شیعه، حکمت و عرفان مکتب تهران و سلفی‌گری، در دستۀ سنتی ایزوله؛ جریان‌های اسلامی‌سازی معرفت، اصلاح فرهنگی، عقل‌گرایی انتقادی و سنت‌گرایی در دستۀ سنتی فعال؛ جریان‌های روشنفکری، عرفی‌گرایی تاریخی و عرفی‌گرایی معرفتی در دستۀ مدرن آشکار و رویکردهای مدرن یا پست‌مدرن با پسوند اسلامی مثل لیبرالیسم اسلامی، ناسیونالیسم اسلامی، مارکسیسم اسلامی، فمنیسم اسلامی و همچنین جریان اعتزال نو و تفسیر بیانی، در دستۀ مدرن پنهان جای می‌گیرند. در این میان، سیطره با جریان‌های مدرن است که با دو رویکرد همدلانه و ستیز، جریان‌های سنتی را ابژۀ خود ساخته‌اند. ادامۀ حیات جریان مدرن پنهان و برخی رویکردهای سنتی ایزوله مثل سلفی‌گری منوط به حمایت‌های سیاسی غرب است و راه رهایی، تنها در جریان سنتی فعال قابل جست و جوست.


برای مشاهده کامل مقاله کلیک کنید.

نویسنده:

قاسم ابراهیمی پور

دو فصلنامه مطالعات اندیشه معاصر مسلمین – دوره چهارم، شماره 4، آبان 1396.