آیا ایده مشارکت روسیه در قطب گازی ایران قابل تحقق است؟

نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه قرار است روز چهارشنبه نهم اسفندماه ۱۴۰۲ به ریاست جواد اوجی وزیر نفت ایران و الکساندر نواک معاون نخست‌وزیر روسیه در تهران برگزار شود. کمیته‌های تخصصی با هدف آماده کردن دستور کار این مذاکرات روز دوشنبه هفتم اسفندماه فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و قرار است پیشنهادهای خود برای توسعه مناسبات دوجانبه در روز سه‌شنبه هشتم اسفندماه، نهایی کنند.

گزاره‌ای که نادرستی آن اثبات شد
کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه درباره قابلیت تحقق هاب گاز ایران با مشارکت روسیه با توجه به جایگاه‌های برتر ذخایر و تولید گاز این دو کشور در جهان گفت: در گذشته، همواره القا می‌کردند که تهران و مسکو در حوزه‌های اقتصادی نمی‌توانند همکاری داشته باشند که نادرستی این گزاره طی سال‌های اخیر اثبات شد.

سفیر ایران در روسیه افزود: زمانی که در حال اعزام به عنوان سفیر به مسکو بودم، برخی به من می‌ گفتند که اقتصاد ایران و روسیه با توجه به اینکه انرژی، پایه اقتصاد دو کشور است، هیچگاه نمی‌توانند در کنار هم قرار گیرند، چرا که دو کشور در حوزه انرژی رقیب هستند؛ به نظر من، این گزاره، غلط است. چرا که عرصه همکاری اقتصادی که محدود به حوزه‌ انرژی نیست و دو کشور در بسیاری از حوزه‌ها قادر به تبادل هستند.

وی گفت:‌ نادرستی این گزاره در عمل هم ثابت شد، چرا که امروز در حوزه‌های گسترده‌ای با روسیه در حال همکاری هستیم. اگر پنج مانع عدم شناخت، مشکلات ترانزیت، لجستیک، پولی و بانکی و گمرکی وجود نداشت، روابط در بسیاری از حوزه‌ها گسترش بیشتری پیدا کرده بود.

در حوزه انرژی هم می‌توان همکاری داشت
جلالی ادامه داد: نه تنها نادرستی این گزاره که ایران و روسیه به واسطه رقابت در حوزه انرژی، در حوزه‌های دیگر هم نمی‌توانند همکاری کنند اثبات شد، بلکه دو کشور امروز در حوزه انرژی هم در حال همکاری هستند و این همکاری‌ها بین دو کشور طراحی شده است.

وی با اشاره به اعلام وزارت امور اقتصادی و دارایی مبنی بر اینکه روس‌ها بیشترین سرمایه‌گذاری را در سال ۲۰۲۳ میلادی در ایران داشته‌اند، گفت: این سرمایه‌گذاری‌ها عمدتا در حوزه نفت انجام شده است.

به اعتقاد جلالی، گرایش وزارت نفت در تاریخ به سمت کالاها و استفاده از تکنولوژی غربی بود و در بهره‌گیری از فناوری روسیه غفلت شده است، روسیه‌ای که روزانه ۱۱ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و تولید گاز آن ۵۲۰ میلیارد مترمکعب یعنی دو برابر ایران است.

طرح‌ریزی همکاری‌ها در حوزه گاز
سفیر ایران در مسکو گفت:‌ درحوزه گاز هم همکاری‌های مشترک طرح‌ریزی شده است که به نظر من، می‌تواند به نتیجه هم برسد؛ در مقطع کنونی مذاکراتی در این پیوند با برخی شرکت‌های بزرگ روسیه در حال انجام است که برخی از آنها در حوزه سرمایه‌گذاری، برخی در حوزه تبادل تکنولوژی و برخی هم حوزه‌های دیگر صنعت گاز را در بر می‌گیرد؛ علاوه بر این، دو کشور در موضوع صادرات گاز روسیه نیز می‌توانند همکاری داشته باشند.

هاب گازی
جلالی گفت:‌ در موضوع هاب گازی، روس‌ها مطرح کردند که ترکیه می‌تواند هاب گازی باشد برای منطقه اروپا و ایران هاب گازی باشد برای منطقه غرب آسیا و شرق و جنوب‌شرق آسیا.

وی خاطرنشان کرد:‌ تفسیری که روس‌ها از هاب گازی دارند بیشتر متمرکز بر بحث‌های دیجیتالی و حوزه قیمت‌گذاری‌ها و گفت وگو ها در این حوزه است. حتی در رابطه با ترکیه هم این رویکرد غالب است؛ ولی ایران می‌تواند به موقعیت و ظرفیت‌های خود در کریدور شمال - جنوب، مرکز بزرگی برای صادرات و واردات روسیه باشد.

مذاکرات برای اتصال شبکه‌های برق ایران و روسیه
سفیر ایران در روسیه در ادامه گفت:‌ دو کشور امروز در حوزه نفت و گاز و انرژی، روابطی را ایجاد کرده‌اند که این روابط می‌تواند مکمل هم باشد و حتی فراتر از آن.

وی افزود: به عنوان نمونه، در حوزه برق در حال مذاکره برای اتصال خطوط انتقال برق بین روسیه، جمهوری آذربایجان و ایران هستیم و همچنین بین روسیه، ارمنستان و ایران. هدف از این مذاکرات، اتصال شبکه برق این کشورها به یکدیگر است که امکان صادرات برق و بهره‌گیری از ظرفیت‌های طرف دیگر در زمان به اوج رسیدن مصرف برق برای ایجاد تعادل در شبکه برق را فراهم می‌کند؛ این موارد از حوزه‌هایی است که در حال پیگیری است و نویدبخش آن است که همکاری‌های دو جانبه در آینده بیش از پیش گسترش یابد.

وزیر نفت پیش از این ۱۹ مهرماه ۱۴۰۲ در سفر به مسکو با اشاره به دیدگاه مثبت روسای جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در زمینه ایجاد هاب گازی در جنوب ایران، بر تلاش تهران و مسکو در این راستا تاکید کرده بود.

جواد اوجی که ریاست طرف ایرانی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه را برعهده دارد، در دیدار مدیرعامل شرکت گازپروم روسیه با اشاره به مذاکرات خود با الکساندر نوواک معاون نخست‌وزیر و رئیس طرف روسی این کمیسیون مشترک، برداشته شدن گام‌های عملی برای ایجاد هاب گازی ایران و روسیه در ساحل شمالی خلیج فارس را خواستار شد.

وزیر نفت همچنین در سخنانی در نشست تخصصی بازار جهانی انرژی در مسکو با اشاره به حجم بالای ذخایر نفت و گاز در ایران و دیگر کشورهای منطقه، موقعیت ژئوپلیتیک ایران در اتصال قاره‌های آسیا و اروپا و تنها مسیر یکپارچه خشکی بین دریای خزر و خلیج فارس را یادآور شد و گفت:‌ ایران امروز امن‌ترین و آسان‌ترین مسیر تبادل و انتقال انرژی به آب‌های آزاد است.

وی خاطرنشان کرد: جهان انرژی با توجه به ظرفیت‌ها، نمی‌تواند نقش کلیدی ایران را در تبادلات انرژی نادیده بگیرد.

وزیر نفت خاطرنشان کرد:‌ کشورهای اطراف ایران برخی صادرکننده نفت و گاز و برخی وارد کننده هستند که این وضعیت، امکان ایفای نقش هاب انرژی را برای ایران تسهیل کرده است.

وی ادامه داد: ایران با بهره‌گیری از منابع طبیعی و همسایگان شمالی، می‌تواند اصلی‌ترین بازیگرتجارت انرژی در جهان باشد و به هاب اصلی گاز تبدیل شود.

«الکساندر نواک» معاون نخست وزیر روسیه مهرماه ۱۴۰۲ در این پیوند به خبرگزاری روسی تاس گفت: گازپروم (شرکت نفت و گاز روسی) موضوع ایجاد یک هاب گازی در ایران را بررسی خواهد کرد و چنانچه ظرفیت های خوبی در این طرح وجود داشته باشد مسکو هم در آن مشارکت خواهد کرد.

این رسانه روس در این باره نوشت: ایران قصد دارد با مشارکت روسیه، قطر و ترکمنستان یک قطب گاز در عسلویه ایجاد کند.